Η ευδαιμονία... ο Αριστοτέλης... και ο τυφλός τοξότης

Ό,τι κάνουμε έχει ένα σκοπό ή ένα σημείο που θέλουμε να φτάσουμε.

Ένας οικοδόμος φτιάχνει ένα σπίτι. Ένας γιατρός θεραπεύει ασθενείς. Οι άνθρωποι εργάζονται πολλές ώρες για να πάρουν μία προαγωγή, ανταλλάσσοντας κάποιες φορές ακόμη και το άγχος ή την υψηλή αρτηριακή πίεση με τα χρήματα.

Κάθε επιλογή και πράξη μας, συνειδητά ή ασυνείδητα, στοχεύει σε κάτι.

Και εμείς οι άνθρωποι είμαστε σαν τους τοξότες, που έχουν χαράξει, για τα βέλη τους, πορεία προς το κέντρο του στόχου που θέλουν να πετύχουν.

Κάπως έτσι ξεκινά και ο Αριστοτέλης να μας εισάγει στο νόημα της ανθρώπινης ζωής, από τις πρώτες κιόλας γραμμές στα Ηθικά Νικομάχεια.

Οι καθημερινές μας ενέργειες είναι σαν βήματα ανάβασης προς μία κορυφή.

Φεύγουμε από το σπίτι μας για να πάμε στη δουλειά. Δουλεύουμε για να βγάλουμε λεφτά. Παίρνουμε χρήματα για να πληρώσουμε τους λογαριασμούς μας. Πληρώνουμε τους λογαριασμούς μας για να νιώσουμε ασφαλής. Νιώθουμε ασφάλεια και έτσι είμαστε ευτυχείς γιατί η ασφάλεια μας κάνει χαρούμενους.

Και κάπου εδώ. . . σταματάμε. . . και διαπιστώνουμε πως ό,τι και αν επιχειρούμε δεν μας οδηγεί στην ευτυχία μας.

Πριν εξετάσουμε όμως αυτό το ερώτημα, χρειάζεται να πιάσουμε το νήμα από την αρχή.

Τι είναι ευτυχία;

Το σίγουρο είναι πως ευτυχία δεν είναι απλά ευχαρίστηση. Δεν είναι η αύξηση ενδορφίνης που προκύπτει όταν, για παράδειγμα, χαζεύουμε στο κινητό μας, ή η πιθανή ευφορία που νιώθουμε στην ολοκλήρωση της γυμναστικής.

Έχουμε χρησιμοποιήσει την ευτυχία ως μία ανεπαρκή μετάφραση που δίνουμε στην κατάσταση της ευδαιμονίας, η οποία δεν μπορεί να γίνει κατανοητή παρά μόνο αν τη συνδέσουμε με την άνθηση, την ολοκλήρωση και την εκπλήρωση. Την διαρκή επιλογή και πράξη μιας ζωής επί της αρετής, του ενδοσυλλογισμού, της βελτίωσης και της εξέλιξης.

Η ευδαιμονία είναι το κύριο αγαθό της ζωής κατά τον Αριστοτέλη. Το αγαθό στο οποίο θα έπρεπε να αποσκοπούν όλα. Μία κατάσταση που βρίσκεται μακριά από την τύχη.

Και αν δεν γνωρίζουμε τι είναι η ευδαιμονία και πως επιτυγχάνεται, πορευόμαστε στη ζωή χωρίς κατεύθυνση, ανικανοποίητοι, κάνοντας πράξεις που φέρνουν άκαρπα αποτελέσματα.

Το θέμα για ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων δεν είναι τόσο ότι είναι δυστυχισμένοι, αλλά ότι δεν ξέρουν πότε και πως να είναι ευδαίμονες.

Αν η ευδαιμονία είναι το τελικό σημείο των πάντων, ο αγαθός σκοπός της ζωής, όπως μας μεταφέρει ο Αριστοτέλης, τότε η γνώση επί αυτής είναι καθοριστικής σημασίας για την πορεία μας στη ζωή.

Η Ευδαιμονία είναι μια σύνθετη κατάσταση ύπαρξης, που δεν επιτυγχάνεται μέσα σε ένα απόγευμα ή έναν μήνα. Μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο, αλλά έχει κάποιους βασικούς άξονες στους οποίους στηρίζεται το οικοδόμημά της, ώστε να μπορέσει να αναπτυχθεί.

Το πρώτο βήμα που χρειάζεται να κάνουμε είναι να αφιερώσουμε χρόνο στην μελέτη της. Να κατανοήσουμε σε βάθος αυτήν την θεώρηση.

Και τι το συμφέρον έχει μία τέτοια επένδυση χρόνου;

Το γεγονός πως όλες οι σύγχρονες μελέτες, που έχουν ως αντικείμενο έρευνας την ευτυχία, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως ο μόνος τρόπος για την θεμελίωση της ευτυχίας, στη ζωή του ανθρώπου, είναι η πορεία της ευδαιμονίας για την οποία μίλησε ο Αριστοτέλης.

Δεν μπορούμε να πορευόμαστε στη ζωή επιθυμώντας να γίνουμε ευδαίμονες, όντας τυφλοί τοξότες, που δεν μπορούν να δώσουν κατεύθυνση στα βέλη τους, μιας και δεν μπορούν καν να δουν ποιος είναι ο πραγματικός στόχος τους.

Χρειάζεται να μεταμορφωθούμε από τυφλοί τοξότες σε τοξότες της ευδαιμονίας.

Ο Αριστοτέλης χρειάστηκε δέκα ολόκληρα βιβλία για να αναπτύξει και να εξηγήσει την ευδαιμονία μέσα από την ρεαλιστική ματιά του. Βιβλία εντός των οποίων θα βρεις απαντήσεις για την διαχείριση της μικρής ή μεγάλης δυστυχίας, της τύχης, της αρετής, της διασκέδασης, της νόησης και τελικά του πως επιτυγχάνεται η ευδαιμονία.

Τα Ηθικά Νικομάχεια από τον τίτλο τους μας δείχνουν πως αυτό είναι το σημείο από το οποίο χρειάζεται να ξεκινήσουμε την μαθητεία, ώστε να πάψουμε να είμαστε τυφλοί τοξότες στην ίδια μας τη ζωή. Μας δείχνουν ρεαλιστικά πως μπορεί η Ηθική να επιφέρει νίκη επί των μαχών μας. Πως η ηθική στην πράξη, προς όλες τις εκδηλώσεις και κατευθύνσεις της ζωής μας οδηγεί στην ευδαίμονη ζωή.

Αν θέλουμε, λοιπόν, να είμαστε τοξότες εύστοχοι επί του στόχου της ευδαιμονίας μας, ας αφαιρέσουμε το πέπλο της τύχης από τα μάτια που μας τυφλώνει, και ας κάνουμε την ηθική επί της πράξης την τροφό ενέργεια των βελών μας, που θα τα κατευθύνει προς τον απώτερο σκοπό της ευδαιμονίας που μας εκπληρώνει ως υπάρξεις στη ζωή.  

Αν θέλεις να διαβάζεις περισσότερα άρθρα σαν και αυτό, γίνε μέλος της παρέας μας, κάνοντας την εγγραφή σου στο NewsLetter του Compose a DreamLife.