Μύθοι αυτογνωσίας και αντικειμενική πραγματικότητα

Πολλοί ισχυρίζονται στην σύγχρονη εποχή πως με το τάδε σεμινάριο, με την τάδε τεχνική, με την τάδε διαδικασία θα σε γνωρίσεις πλήρως και θα λυθούν όλες οι απορίες, αναζητήσεις και τα θέματα τα οποία σε απασχολούν.

Πηγαίνεις, παρακολουθείς, εργάζεσαι και μετά από λίγο καιρό διαπιστώνεις πως τα βασικά και καίρια θέματα - ερωτήματά σου παραμένουν αναπάντητα ή ανεπίλυτα. Και φυσικά, ένα μεγάλο μέρος τους θα συνεχίσει να μην έχει απαντήσεις.

Αυτό είναι ένα σενάριο που έχουμε ζήσει πολλοί από εμάς κατά την αναζήτηση μίας καλύτερης αντίληψης του τι είναι ο άνθρωπος, ποιο το νόημα και ο σκοπός της ύπαρξης και της ζωής του, αλλά και του ποιοι είμαστε ατομικά.

Όμως, γιατί συμβαίνει αυτό;

Διότι, για να μπορέσει κάποιος να γνωρίσει τον εαυτό του στο σύνολό του χρειάζεται :

• Αποδείξιμη γνώση της ολικής εσωτερικής και εξωτερικής ανθρώπινης σύστασης
• Οργανωμένη και ορθά δομημένη γνώση
• Κατάλληλη στρατηγική προσέγγισης
• Κατάλληλες τεχνικές εφαρμογής
• Κατάλληλα εργαλεία με αποδεδειγμένα πρακτικά αποτελέσματα επί των ζητούμενων

Αν δεν υπάρχουν τα παραπάνω είναι αμφίβολη η προσέγγιση της ολικής γνώσης του εαυτού. Και στην καλύτερη περίπτωση επιτυγχάνεται μερική γνώση ενός μέρος του εαυτού.

Βέβαια, αν δεν έχεις εξειδικευμένη επί του θέματος γνώση, δεν είναι εύκολο να μπορέσεις να διακρίνεις αν κάτι πληροί τα παραπάνω.

Η αυτογνωσία για τον άνθρωπο είναι ζητούμενο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Και δεν είναι λίγοι οι πολιτισμοί ασχολήθηκαν με αυτό το θέμα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Όπως οι Αιγύπτιοι, οι Ινδοί, οι Κινέζοι, αρχαίοι Έλληνες και άλλοι.

Όλοι αυτοί οι πολιτισμοί είχαν κάτι να επιδείξουν σε σχέση με την αυτογνωσία ή τουλάχιστον αυτό διαφαίνεται μέσα από τα διασωζόμενα κείμενά τους.

Και εμείς οι σύγχρονοι, τόσο με αφορμή τη δική τους γνώση, όσο και με τις έρευνές μας και την ανάγκη μας για απαντήσεις, σταδιακά οικοδομούμε ένα μέρος της αλήθειας αυτών των θεμάτων ή συμπεραίνουμε αυθαίρετα από την ανάγκη μας να ανακουφιστούμε από την αγωνία που προκαλούν αυτά τα ερωτήματα, αλλά και κάποιες φορές από την αλαζονεία μας.

Το μόνο βέβαιο είναι πως η αυτογνωσία είναι ένα δύσκολο εγχείρημα για τον σύγχρονο άνθρωπο, αν όχι αδύνατο στο σύνολό του.

Είναι σαν τα πειράματα και τις έρευνες των επιστημών, τα οποία επηρεάζονται από τις συνθήκες, από τον παρατηρητή, από την υπάρχουσα γνώση, από την έλλειψη γνώσης, από την ικανότητα ερμηνείας, από την ικανότητα αντίληψης, από τα διαθέσιμα μέσα, από το ανοιχτό πνεύμα του μελετητή και τόσα άλλα.

Ας ξεκινήσουμε όμως από τα βασικά.

Ας δούμε μερικούς μύθους που κυκλοφορούν γύρω από την αυτογνωσία, εξετάζοντας ποιοι είναι αληθείς και ποιοι όχι. Καθώς μέσα από αυτούς θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε κάποια αρχικά κριτήρια για να μπορούμε να ξεχωρίζουμε με τι ερχόμαστε σε επαφή:

• Υπάρχει στην σύγχρονη εποχή κάποια μέθοδος – σύστημα – τεχνική που να οδηγεί σε ολική αυτογνωσία.
  Φυσικά και δεν υπάρχει, εφόσον απουσιάζει η γνώση επί του θέματος στην οποία θα μπορούσε να βασιστεί κάτι τέτοιο.
• Γνωρίζουμε στην σύγχρονη εποχή την πλήρη σύσταση της ανθρώπινης ύπαρξης.
  Φυσικά και δεν την γνωρίζουμε. Δεν υπάρχουν αποδείξεις για καμία σχετική θεώρηση, που ισχυρίζεται κάτι τέτοιο. Όλα είναι ισχυρισμοί, θεωρήσεις και απόψεις. 
• Οι ανθρωπιστικές επιστήμες έχουν λύσει το μυστήριο που λέγεται άνθρωπος.
  Φυσικά και δεν το έχουν λύσει. Ακόμα το μελετούν και για τα περισσότερα, που ισχυρίζονται ότι γνωρίζουν, περιέχουν κυρίως παρατηρήσεις και διαπιστώσεις μέσω μελετών και όχι αποδείξεις. Οι ακράδαντες αποδείξεις είναι πολύ λίγες. Όλα είναι καθ' οδών.
• Οι επιστήμες της ψυχής (ψυχολογία, ψυχιατρική κλπ.) γνωρίζουν τι είναι η ψυχή.
  Φυσικά και δεν γνωρίζουν, στην καλύτερη περίπτωση υποθέτουν εξαιτίας της έλλειψης αποδείξεων μέσα από τα διάφορα πεδία έρευνας.
• Οι αρχαίοι πολιτισμοί γνώριζαν τι είναι ο άνθρωπος και πως μπορεί ο ίδιος να γνωρίσει τον εαυτό του.
  Το υποθέτουμε, δεν το γνωρίζουμε με βεβαιότητα. Δεν έχουμε επαρκείς αποδείξεις μέσα από τα γραπτά κείμενα που έχουν διασωθεί, παρά μόνο θραύσματα γνώσης.
• Αν εργαστείς στις σκέψεις, στις πεποιθήσεις, στα συναισθήματα, στις συμπεριφορές και στα τραύματά σου, σε έχεις γνωρίσει.
  Φυσικά και όχι. Ο άνθρωπος είναι πολλά περισσότερα από σκέψεις, πεποιθήσεις συναισθήματα και τραύματα. Και γνωρίζοντας αυτά, προσεγγίζει την γνώση ενός μέρους της προσωπικότητάς του. Γιατί ακόμη και η προσωπικότητα του ανθρώπου παρουσιάζει μεγάλο εύρος και μεγάλη πολυπλοκότητα.
• Το εσωτερικό του ανθρώπου συνεχίζει μετά το θάνατο να υπάρχει.
  Άγνωστο, γιατί δεν υπάρχουν σχετικές αποδείξεις. Δεν επέστρεψε κάποιος για να μας περιγράψει τι βίωσε, που πήγε, τι συνέβαινε εκεί. Αλλά και όποια γραπτή αναφορά υπάρχει από την αρχαιότητα είναι πληροφορίες χωρίς συνοδεία σχετικών αποδείξεων από την επιστήμη που είχε αναπτυχθεί τότε.
• Οι επιστήμες γνωρίζουν τι είναι οι σκέψεις και τα συναισθήματα.
  Επί της ουσίας δεν γνωρίζουν. Έχουν παρατηρήσεις σχετικά με τις βιολογικές διεργασίες του σώματος και σύμφωνα με αυτές εξάγουν συμπεράσματα και θεωρίες, τα οποία είναι εν εξελίξει και όχι τελικά.
• Οι φιλοσοφικές πεποιθήσεις ενός ανθρώπου επηρεάζουν την ικανότητά του για αυτογνωσία.
  Αποδεδειγμένα αληθές.
• Ο άνθρωπος μπορεί να γνωρίσει μέρη του εαυτού του και όχι το σύνολο. 
  Αληθές, και εξαρτώμενο από την προσέγγιση, την θέληση και το βάθος της απαιτούμενης προσωπικής εργασίας.

• Ο άνθρωπος είναι απλά ένα ακόμη βιολογικό ον του πλανήτη. Δεν υπήρχε πριν, και δεν υπάρχει μετά. (ρεύματα μηδενισμού) 
  Άγνωστο καθότι και αυτή η θεώρηση δεν έχει να παραθέσει αποδείξεις περί ανυπαρξίας της εσωτερικής σύστασης του ανθρώπου.
• Υπάρχει κάποιος κλάδος της επιστήμης της φιλοσοφίας της θρησκείας, του μηδενισμού που γνωρίζει το νόημα της ύπαρξης του ανθρώπου. 
  Αναληθές. Δεν υπάρχουν αποδείξεις για καμία τέτοια προσέγγιση. 

Στην σύγχρονη εποχή, η πληροφορία που κυκλοφορεί σχετικά με την αυτογνωσία είναι ένα συνονθύλευμα πληροφοριών από διάφορους κλάδους.

Υπάρχουν τέσσερα σημεία άντλησης τέτοιων πληροφοριών :

• Θρησκευτικά ρεύματα
• Φιλοσοφικά ρεύματα
• Επιστημονικά ρεύματα
• Και τα ρεύματα του μηδενισμού

Χρησιμοποιώντας όλα τα παραπάνω στοιχεία έχεις στα χέρια σου κάποια βασικά κριτήρια, που μπορούν να σου δώσουν μία ένδειξη για το περιεχόμενο όσων συναντάς στην πορεία σου, αλλά και από ποιο ή ποια ρεύματα προέρχεται.

Με τον τρόπο αυτό ανοίγεις τους ορίζοντες της ορθής και δημιουργικής κριτικής σκέψης, ενισχύοντας σε στις αναζητήσεις σου, αναφορικά με τον εαυτό σου, με πιο αντικειμενικά και πραγματικά κριτήρια. Ενώ ταυτόχρονα εξοπλίζεσαι με μία πιο διαυγή προσέγγιση σε σχέση με τις οδούς που είναι διαθέσιμες για να σε οδηγήσουν σε απαντήσεις.

Είναι ωραίο να βρίσκουμε το πως θα φτάσουμε σε αυτό που αναζητούμε. Αλλά καλό είναι και να γνωρίζουμε αν αυτό που βρήκαμε, πράγματι ανταποκρίνεται σε αυτό που ισχυρίζεται ότι παρέχει.

Αν συνοψίζαμε όλα τα παραπάνω, θα λέγαμε σε μία φράση πως «κανείς δεν γνωρίζει και δεν κατέχει την απόλυτη αλήθεια γύρω από το μυστήριο του ανθρώπου, τουλάχιστον για την τρέχουσα χρονική περίοδο».

Φυσικά, το μέλλον επιφυλάσσει πολλές φορές και ευχάριστες εκπλήξεις!

Ίσως να γίνουμε, κάποια στιγμή, μάρτυρες της αποκάλυψης αυτής της αλήθειας, που έχει κρυφτεί επιμελώς από τον συνειδησιακό και αντιληπτικό μας ορίζοντα.

Μέχρι τότε... ορθή και δημιουργική κριτική σκέψη για να απολαμβάνουμε τα αυτογνωσιακά μας ταξίδια, όντας προσγειωμένοι στην πραγματικότητα.

Αν θέλεις να διαβάζεις περισσότερα άρθρα σαν και αυτό, γίνε μέλος της παρέας μας, κάνοντας την εγγραφή σου στο NewsLetter του Compose a DreamLife.